Pogoda nie nastrajała do długiego pobytu nad morzem, było już zimno jednak jeszcze wczasowicze definitywnie nie opuścili bałtyckiego wybrzeża. Rocznica 200-lecia uruchomienia Latarni Morskiej w Rozewiu przyciągnęła sporo gości.

Kilka dni urlopu jak co roku we wrześniu spędziłem w Rewie. To miejsce położone w zakątku Zatoki Puckiej nadal wywołuje we mnie wielkie pokłady miłości do morza. Nigdy zresztą nie spełnione w takim wymiarze, o którym jako młodzieniec myślałem. Skończyło się na kilku portach Maghrebu, ale sentyment pozostał i nie przeszkadza ograniczenie horyzontu lądem oddalonym o kilkanaście mil.

Z prof. Januszem Trupindą, autorem książki „KS Gedania - klub gdańskich Polaków (1920-1953)”, rozmawia Stanisław Seyfried

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku z okazji 83. rocznicy wybuchu wojny przygotowało kilka ciekawych wydarzeń. 1 września w salach Muzeum odbędzie się debata oksfordzka, pokaz filmu "Orzeł" oraz recital Leszka Możdżera "Wstanie świt", natomiast redakcja "Gazety Gdańskiej" przedstawia trzy spojrzenia na początek wojny w Gdańsku.

Z wielką przyjemnością przyjąłem zaproszenie na wystawę zupełnie mi nieznanego gdańskiego artysty Michała Wójcika. To już kolejny raz Biblioteka Pilotów na Zaspie w Gdańsku zaprasza swoich czytelników na wydarzenie łączące sztukę graficzną z poezją. Tym razem grafika zainteresowała mnie bardziej.

Niezaprzeczalnie marynistyczny klimat gdańskiego malarstwa początku XX wieku tworzyli artyści wywodzący się z dwóch dużych ośrodków artystycznych. To twórcy pochodzący z Królewca i tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych i gdańskiego ośrodka akademickiego z jego Wydziałem Architektury na Politechnice Gdańskiej i Państwowej Rzemieślniczej Szkoły Dokształceniowej na Wydziale Plastycznym.

Przewaga malarzy niemieckich nad polskimi na terenie Wolnego Miasta Gdańska była znaczna. O ile możemy mówić o sześciu czy siedmiu polskich artystach przyznających się do polskich korzeni i mówiących w języku polskim, to ich niemieckich odpowiedników mogło być blisko dziesięć razy więcej. Jednak sztuka eksponowana przez polskich twórców w wielu wypadkach prezentowała o wiele wyższy poziom. Niestety nie przekładało się to na ilość organizowanych wystaw.

Zaproszenie na wystawę zatytułowaną „Razem z Ukrainą” otrzymałem z najmniej oczekiwanego kierunku. Jak dowiedziałem się na miejscu organizatorem prezentacji jest Fundacja Shake Art, informująca, że projekt „Shakeart” to połączenie sztuki malarskiej i performance, inspirowany twórczością Wiliama Szekspira.

Na spacer po wrzeszczańskiej Górze Jana zaprosił mnie prof. Witold Paweł Burkiewicz, osoba od dzieciństwa związana z tym miejscem, dziś scenograf przestrzeni, specjalista rewaloryzowania miejskich przestrzeni parkowych, autorytet w tej dziedzinie.

Jest takie miejsce w Gdańsku, które pomimo biegnącego czasu i zniszczeń ciągle jeszcze zachowuje walor piękna, wzbudza zachwyt. Minęło ponad 125 lat od jego powstania i nadal cieszy ”oko” świeżością, a kolejne pokolenia wciąż odkrywają je na nowo i tak powinno pozostać. Kiedyś było to miejsce uważane za dzieło sztuki, choć rzeźbą ani obrazem nie jest. Po dziś dzień zachowuje ślady dawnej świetności. To PARK stworzony przez gdańskiego malarza Franza Wilhelma Steffensa.

Odwiedzający XIX-wieczny Gdańsk za jedną z najważniejszych przyjemności uważali spacer po pobliskim ogrodzie opackim w Oliwie. Ze względu na swoje walory klimatyczne Oliwa stawała się miejscem coraz bardziej popularnym.

Profesor Józefa Wnukowa, legenda Sopotu, mieszkała przy ulicy artystów. Jednak jej legenda już dziś powoli zaciera się, nieliczni jeszcze pamiętają jej ostre zdecydowane podejście do życia.

Wydarzeniem mijającego tygodnia był wernisaż wystawy malarskiej ormiańskiego artysty Gagika Parsamiana. Od 28 lat malarz mieszka w Gdańsku i dość mocno zakotwiczył w miejscowych realiach. Uważa Polskę za drugą ojczyznę. Działa na rzecz społeczności artystycznej Wybrzeża, utrzymując związki z Armenią.

Ryszard Kowalewski, znany polski himalaista, artysta, dziś już tylko malujący najwyższe góry świata, kończy właśnie prace nad olbrzymimi obrazami prezentującymi czternaście ośmiotysięczników. Brał udział w wyprawach prawie na wszystkie z nich, zdobył Distaghil Sar (7885), kierował m.in. wyprawą na Dhaulagiri, wyznaczał dziewicze, nieznane drogi dla przyszłych zdobywców.

W końcu po 83 latach nastąpi niebawem powrót do Polski obrazów ugrupowania św. Łukasza wysłanych w 1939 roku na Światową Wystawę do Nowego Jorku. Wicepremier, minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotr Gliński podpisał umowę zwrotu dzieł, które po wojnie trafiły do jezuickiej biblioteki, amerykańskiej uczelni Le Moyne College w Syracuse.

Trudno w wypadku mało znanych, wywodzących się z Nowego Portu, malarzy mówić że stanowili awangardę gdańskiej sztuki. Na pewno tak nie jest, choć często ich nazwiska przewijają się w fachowych pismach, a obrazy przez nich namalowane pojawiają się na prestiżowych aukcjach sztuki. Jednak pochodzenie, studia oraz późniejsze związki z Berlinem sytuują ich po niemieckiej stronie gdańskich korzeni. Lehmannowie w ciągu rozwijającej się kariery artystycznej jako indywidualiści dość szybko przybrali pseudonimy artystyczne: Georg Lehmann - Fahrwasser i Paul Lehmann - Brauns. Pod tymi nazwiskami zdobywali rozpoznawalność.

Trudno w dzisiejszym Gdańsku znaleźć upamiętnienie jego osoby. Nie ma ulicy, placu, czy choćby tramwaju jego imienia. Praktycznie osoba zapomniana, ale udało mi się natrafić na dedicatio „Pamięci profesora Jana Borowskiego” zawarte w książce Marcina Gawlickiego zatytułowanej „Zabytkowa architektura Gdańska w latach 1945-1951”.

Co się dzieje z Parkiem w Oliwie? Od pewnego czasu ogród należy do miasta i jest ogólnodostępny. Gdański Zarząd Dróg i Zieleni opiekujący się miejscem powinien w należytym porządku utrzymywać teren, pielęgnować rośliny i drzewa. Ilekroć odwiedzam park w tygodniu widzę ekipy sprzątające i wykonujące drobne prace ogrodowe, jednak one nie mają nic wspólnego z pielęgnacją i dobrym utrzymaniem ogrodu. Zadbaniem o jego ogólną kondycję. Można odczuć brak ręki prawdziwego gospodarza, choć na pierwszy rzut oka „wszystko gra”.

Tadeusz Ramik z krwi i kości jest Polakiem z Zaolzia. Urodził się w Kawinie, później po katastrofie w miejscowej kopalni węgla kamiennego musiał przeprowadzić się do Hawirzowa, ale dwie pasje zadecydowały o jego życiu - sztuka i góry.

Profesjonalnie prowadzona galeria sztuki Blik w Gdańsku, przyciągnęła moje zainteresowanie. Nie często bywa tak, że po wejściu do środka galerii sztuki gdzie czasami unosi się paraliżująca tajemnica wielkiego malarstwa możesz poczuć się pewnie, a zadane pytanie często mało fachowe u sprzedawcy wywołuje cyniczną reakcję. Tego typu sytuacje często są przeszkodą do otwarcia na nowe zainteresowania.

Już jako znanego w świecie artysty jego trudne do wymówienia polskie nazwisko było często komicznie przekręcane. Na przykład korespondencja z Australii dochodziła dzięki dobremu zaadresowaniu pomimo przekręceniu nazwiska na Henri Madrewiki.

Podczas pisania tego artykułu zaatakowane zostały północne osiedla Lwowa. Kilkukrotny atak rakietowy skierowany został na składy paliwa. Nad miastem pojawiła się olbrzymia czarna chmura dymu. Pięć osób zostało rannych, ale budynki mieszkalne nie ucierpiały. Można spodziewać się, że znienawidzone przez Putina miasto zabytków będzie jego następnym celem i będzie dalej atakowane. Jasne jest, że zdrowie i życie ludzi jest najważniejsze, ale agresja Rosji na Ukrainę stworzyła również duże zagrożenie dla dóbr kultury.

Zafascynowany był awangardą sztuki rosyjskiej, formizmem oraz francuskim surrealizmem, studiował w Académie Moderne Fernanda Légera. Rozpoczynał od nauki w Wolnej Akademii Sztuk Pięknych Leonarda Podhoreckiego, by kontynuować studia w Państwowej Szkole Przemysłowej pod kierunkiem prof. Kazimierza Sichulskiego we Lwowie i od 1924 roku u Légera w Paryżu. Sam uważał się za malarza antyestetycznego. Zachwycony był naiwną sztuką prowincjonalną, jarmarcznym folklorem, w postaci człowieka wykorzystywał motyw manekina. Zaliczany jest do nadrealistów. Należał do lwowskiej awangardowej grupy artystycznej Artes. W 1944 roku, 31 sierpnia, pierwszym warszawskim transportem prawie trzech tysięcy osób, już pod zmienionym nazwiskiem Markus Włodarczyk - Henryk Streng, wybitny żydowsko-polski malarz, trafił do Stutthofu.

Niewielu niemieckich artystów, malarzy w Wolnym Mieście Gdańsku, mogło równać się ze Stanisławem Chlebowskim wybitnym polskim twórcą.

Naturalnym przeznaczeniem exlibrisu było nadawanie znaków własnościowych kolekcji książek, oznaczenie księgozbioru. Na ziemiach Pomorza pierwsze exlibrisy pojawiły się w Oliwie. Cystersi znakowali swoje księgi już od roku 1186.

Docierająca z Paryża do Gdańska pod koniec XIX wiek sztuka impresjonistyczna nie trafiła na podatny grunt. Jednak było kilku artystów, którzy zainteresowali się nowością. Na pewno należał do nich urodzony w Kwidzynie Ernst Kolbe.

Nakładem Wydawnictwa Stowarzyszenia imienia Witolda Hulewicza „Ostoja” ukazał się tom czesko-austriackiego poety Rainera Marii Rilkego w tłumaczeniu Witolda Hulewicza, polskiego poety, pisarza, przyjaciela Rilkego, wybitnego tłumacza literatury niemieckojęzycznej.

Stanisław Rolicz, kontynuator wileńskiej szkoły grafiki, został artystą zapamiętanym, którego prace, szczególnie te z początku kariery, pozostawiły niedościgniony ślad.

Przed 102. laty, 14 lutego, na pierwszej stronie „Gazeta Gdańska” donosiła: „W dniu zajęcia Pucka i Wybrzeża morskiego wydał jenerał Haller do podwładnych mu wojsk następujący rozkaz dzienny: Żołnierze. Spełnia się w dniu dzisiejszym jedno z najświętszych pragnień Narodu Polskiego, jeden z najważniejszych celów i dążeń państwa naszego- stajemy nad Polskim Morzem. Sztandar Najjaśniejszej Rzeczypospolitej i bandera marynarki polskiej została dzisiaj zatknięta na brzegu Bałtyckiego morza, by po wieczne czasy głosić Narodowi naszemu i całemu światu, że morze to było, jest i będzie polskiem…”

Na fotografiach zmarłego w 2005 roku Henryka Baranowskiego widzimy go z fajką, której palenie towarzyszyło mu przy malowaniu obrazów. Tematy w jego malarstwie pojawiały się wraz ze zmianą tychże, czasami powracał już do sprawdzonych i wypróbowanych tematów, one określały jego zainteresowania.