Dzięki wielce zasłużonej dla Gdańska rodzinie Meyerheimów – rodzinie artystów malarzy, nadano miastu zaszczytne miano liczącego się europejskiego ośrodka sztuki.
XIX wiek nie był dla Gdańska najszczęśliwszym czasem, ale powstanie tu półwyższej szkoły malarstwa podniosło jego rangę. Uznawany za pioniera niemieckiego malarstwa rodzajowego oraz szkoły biedermeierowskiej – Friedrich, syn cenionego Carla Friedricha Meyerheima, początkowo pobierał nauki w gdańskiej pracowni swego ojca. Drugim nauczycielem Friedricha Eduarda, już w Gdańskiej Szkole Sztuk Pięknych, był Johann Adam Breysig. Natomiast od 1830 roku artysta uczył się już w Berlinie u słynnego prof. Johanna Gottfrieda Schadowa, prof. Heinricha Daehlinga i prof. Johanna Gottfrida Niedlicha.
W 1832 roku Friedrich wydał album 10 litografii przedstawiających widoki Gdańska. Rok później wraz z architektem Johannem Heinrichem Strackiem stworzył cykl litografii średniowiecznej architektury niemieckiej wraz z tekstami wyjaśniającymi, napisanymi przez historyka sztuki dr Franza Kuglera. Od 1855 roku Meyerheim był profesorem Akademii w Berlinie. Swoją sztukę opierał na perfekcyjnym warsztacie malarskim. Należał do najwybitniejszych, obok swoich braci i dwóch synów, gdańskich twórców.
Tak właśnie – w wielkim skrócie – można przedstawić artystyczną biografię tego znakomitego gdańskiego malarza. Jego dokonania zasługują jednak na szersze omówienie. Niedawno jedna z wybrzeżowych kolekcji wzbogaciła się o wysokiej klasy obraz Friedricha Eduarda Meyerheima. Za niebagatelną sumę zakupiony został znakomity obraz artysty zatytułowany „Braunschweger Bauernbeim Kirchengang”. Dzieło namalowane w 1850 roku przedstawia młodą parę pomagającą starszej matce przy wejściu do kościoła.
Obraz wystawiany był w berlińskiej kolekcji utworzonej i prezentowanej od 1853 roku przez Galerię Ravené. Galerię tę stworzył Pierre Louis Ravené, bardzo bogaty niemiecki przedsiębiorca, będący głównym dostawcą instalacji i oprzyrządowania dla branży kolejnictwa. Ogromne zyski inwestował on w sztukę, głównie w dzieła szkoły düsseldorfskiej i berlińskiej. Otwarta przez niego pierwsza publicznie dostępna kolekcja sztuki w Berlinie prezentowała 124 obrazy.
Wiedza, olbrzymie umiejętności i doświadczenie Friedricha Eduarda Meyerheima pozwoliły mu na głębokie rozwinięcie swojego talentu. Malowane sceny zaczerpnięte z obserwacji spokojnego, moralnie ułożonego, codziennego życia na wsi dały mu możliwość znalezienia wewnętrznej harmonii i przelania na płótno swoich emocji. Technika malarska była tylko środkiem do osiągnięcia zamierzonych celów. Artysta tworzył malarstwo, które krytycy nazwali malarstwem emaliowanym z połyskiem i świeżą gładkością. Przy zachowaniu często ciężkich tonacji kolorystycznych malarz uzyskiwał sentymentalno-romantyczny klimat. Niewątpliwie te rodzajowe sceny utorowały drogę do określenia prawdy o chłopskim i mieszczańskim życiu.
Malarskie wartości prezentowane przez Meyerheima skłoniły Królewską Akademię Sztuki do przyjęcia artysty w swoje szeregi. Ogromna ilość malowanych motywów dała wyraz jego znajomości życia. Jego specyficzne podejście do pracy nad obranym tematem zadziwiało, bowiem Meyerheim w sposób szczególny przygotowywał moment ostatecznego przystąpienia do malowania, poprzedzając go wnikliwymi studiami prezentowanych scen. Do dziś zachowało się wiele rysunków i akwarel stanowiących przygotowanie do właściwej odsłony wydarzenia. Artysta bardzo poważnie traktował swoje powołanie, podejmując wiele prób i wykonując liczne studia ruchów czy pozycji prezentowanych bohaterów.
Meyerheim był profesorem królewskim, członkiem Akademii w Berlinie, Dreźnie i Monachium. Ostatnio jedna z sopockich kolekcji sztuki wzbogaciła się o obraz zatytułowany „Na północnej plaży”. Pejzaż przedstawia wiejskich parobków pasących bydło. Scena umiejscowiona jest w nadmorskim krajobrazie, w słonecznej pogodzie przy tlącym się ognisku. Pasterze odpoczywają i rozmawiają, ale poetykę zdarzenia buduje pejzaż, a nie pasące się w oddali bydło. Obraz namalowany został w połowie XIX wieku, kończył się europejski romantyzm, pojawiało się realistyczne malarstwo pejzażowe, coraz większą rolę odgrywają wówczas ulotne efekty świetlne. Poprzez świetlisty, wyrazisty pierwszy plan, scena wywołuje efekt głębokiej perspektywy tworzonej przez wiszące nad morzem gęste chmury. Obraz jest przykładem dużych umiejętności Friedricha Meyerheima. Niestety w ostatnich latach swojego życia artysta zapadł na dolegliwości nerwowe. Z tego powodu powrócił do Gdańska, swojego rodzinnego miasta, licząc na poprawę stanu zdrowia. Rzeczywiście na krótko odzyskał dawną sprawność, jednak po powrocie do Berlina dolegliwości powróciły.
Friedrich Eduard Meyerheim zmarł 18 stycznia 1879 roku i pośród malarzy wywodzących się z gdańskiej rodziny był jednym z najciekawszych artystów niemieckiego romantyzmu i biedermeieru. Jego bracia Wilhelm, Hermann i Gustav próbowali mu dorównać, ale dopiero jego synowie Paul i Franz mogli mierzyć się ze swoim ojcem. Cała utalentowana rodzina pozostawiła wspaniałą spuściznę malarską, która wzbogaciła gdańską sztukę o wiele bardzo ciekawych dzieł, dzięki którym Gdańsk stał się znaczącym ośrodkiem XIX-wiecznego malarstwa. Po śmierci swego wielkiego ojca Paul Friedrich Meyerheim przekazał zbiór 85 jego rysunków i szkiców do Muzeum Miejskiego w Gdańsku.
Stanisław Seyfried
Uzupełniony o wiele szczegółów artykuł jest jednym z rozdziałów książki Stanisława Seyfrieda „Galeria Sztuki Gdańskiej”.